Mấy năm nay thì “lossless” đang là cụm từ phổ biến và lan rộng trong thế giới streaming nhạc, trước đó, độ chừng 10 năm trước thì thuật ngữ này chỉ phổ biến trong giới audiophile thích cặm cụi đi tìm file xịn để nghe. Kể từ khi Apple Music tung ra các bản nhạc chất lượng lossless miễn phí cho người đăng ký, các ông lớn khác như Tidal, Deezer và Qobuz buộc phải giảm giá. Hết năm 2023, nghe nhạc lossless qua streaming đã rẻ và dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.

Nhưng rốt cuộc, “nhạc lossless” là gì? Nó hay hơn thứ bạn đang nghe bao nhiêu? Liệu với đôi tai và thiết bị hiện tại, bạn có nhận ra được sự khác biệt?

“Lossless” nghĩa là gì?

Nhạc số tải xuống hoặc phát trực tuyến thường ở dạng “đã nén”, như MP3 hoặc gần đây hơn là AAC, định dạng được sử dụng bởi iTunes Music Store. Đây là những tệp được thu nhỏ cẩn thận để chiếm ít dung lượng lưu trữ hơn trên điện thoại thông minh hoặc trình phát nhạc kỹ thuật số của bạn. Quá trình thu nhỏ này là “mất mát”; kết quả cuối cùng thiếu chi tiết mà phiên bản trước đó, chưa được thu nhỏ, có, đặc biệt là ở đầu thấp và cao, do đó nghe không hay bằng.

“Lossless” không có nghĩa là chưa nén, mà là đề cập đến một loại tệp âm thanh kỹ thuật số nén sử dụng các thuật toán nén dữ liệu tiên tiến để bản nhạc không “mất” bất kỳ chi tiết nào trong quá trình nén. Để tham khảo, kích thước trung bình của một tệp âm thanh nén, như MP3 hoặc AAC, bằng khoảng 1/4 kích thước của bản ghi gốc. Kích thước trung bình của tệp âm thanh nén không mất dữ liệu, như FLAC hoặc ALAC (Apple Lossless), hiện chỉ lớn hơn một chút so với 1/2 kích thước của bản ghi gốc.
Thực ra, “lossless” nghĩa là không thông tin nào bị mất trong quá trình nén. Thế nên chất lượng file lossless phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng nguồn gốc ban đầu.

Nói chung, “lossless” tiêu chuẩn, tương đương với chất lượng CD (16 bit/44.1 kHz). Nhưng một số dịch vụ streaming lossless cung cấp audio chất lượng cao hơn nữa. Chẳng hạn, Tidal cho phép đăng ký HiFi nghe lossless 24bit, MQA, Amazon Music HD có “Ultra HD” lên đến 24 bit/192 kHz, Apple Music thì có Lossless Hi-Res 24bit/192kHz.

Còn ở định dạng file, chúng ta có các file dạng FLAC, ALAC, APE có độ phân giải 24/192 hoặc các file DSD lớn, chúng đều có chất lượng âm thanh xuất sắc hơn chuẩn 16bit/44kHz, với điều kiện là phải là đồ chính hãng nhé.

Nhạc lossless về cơ bản là “bản sao” tốt nhất so với âm thanh gốc. Tuy nhiên, sự khác biệt này có thể khó nhận ra tùy thuộc vào tai của bạn và chất lượng tai nghe/loa bạn đang dùng.

Nếu bạn là người sành âm, có đôi tai tinh nhạy và hệ thống âm thanh chuyên nghiệp, thì lossless chắc chắn sẽ mang lại trải nghiệm nghe nhạc cao cấp hơn, chi tiết hơn. Nhưng đối với người nghe thông thường, sử dụng tai nghe không quá đắt tiền, MP3 có thể là lựa chọn hợp lý, vừa tiết kiệm dung lượng, vừa đảm bảo chất lượng ổn.

Bitrate là gì?

Trong thế giới âm thanh kỹ thuật số, bitrate chính là thước đo quan trọng hàng đầu để đánh giá chất lượng âm thanh. Nói đơn giản, bitrate của một tệp âm thanh là lượng dữ liệu được truyền tải mỗi giây. Bitrate càng thấp, càng ít thông tin được truyền tải và chất lượng âm thanh càng kém. Ngược lại, bitrate càng cao, càng nhiều thông tin được truyền tải và chất lượng âm thanh càng tốt (dĩ nhiên là bạn cần có thiết bị phù hợp để thưởng thức trọn vẹn). Bitrate tính bằng kbps (990kbps, 144400kbps), không phải như bitdepth là môi trường của âm thanh số, tính bằng bit (16 bit, 24 bit, 32 bit).

Âm thanh lossless có thể truyền qua Bluetooth không?

Câu trả lời ngắn gọn là không. Để nghe âm thanh lossless, bạn có hai lựa chọn chính. Bạn có thể sử dụng kết nối analog, chẳng hạn như kết nối tai nghe có dây với điện thoại thông minh hoặc máy tính của mình. Hoặc bạn có thể truyền phát âm thanh lossless qua Wi-Fi, thông qua một cặp loa chủ động, chẳng hạn như Devialet Mania, Phantom series hoặc loa đa phòng như Sonos.

Tuy nhiên, có một số công nghệ cho phép bạn truyền phát âm thanh bitrate cao qua Bluetooth. Ví dụ: nếu điện thoại thông minh và tai nghe của bạn hỗ trợ một số codec âm thanh nhất định, chẳng hạn như LDAC của Sony (tối đa 990 kbps) hoặc aptX Adaptive của Qualcomm (tối đa 570 kbps), bạn có thể truyền phát các tệp âm thanh bitrate cao và độ trễ thấp qua Bluetooth. Tuy nhiên, các tệp âm thanh này không đạt lossless (1.411 kbps).

Tại sao Bluetooth không thể truyền phát âm thanh lossless?

Bluetooth là một công nghệ truyền dữ liệu không dây tiêu chuẩn. Nó được thiết kế để truyền dữ liệu với tốc độ thấp, khoảng 1 Mbps. Tốc độ này không đủ cao để truyền phát âm thanh lossless, có bitrate trung bình là 1,411 kbps.

Để truyền phát âm thanh lossless qua Bluetooth, cần phải sử dụng một công nghệ nén mới, hiệu quả hơn. Một số công nghệ như LDAC và aptX Adaptive đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc truyền phát âm thanh bitrate cao qua Bluetooth. Tuy nhiên, chúng vẫn chưa thể đạt được chất lượng âm thanh của âm thanh lossless.

Loa không dây có thể phát âm thanh lossless không?

Tin tốt là hầu hết loa không dây có thể phát trực tuyến qua Wi-Fi các bản nhạc lossless! Tuy nhiên, mức độ chi tiết của âm thanh phụ thuộc vào khả năng của từng loại loa. Ví dụ, tất cả loa Sonos đều hỗ trợ các bản nhạc lossless lên đến 24-bit/48kHz. Cả HomePod và HomePod mini của Apple cũng tương tự, có thể xử lý các bản nhạc lossless lên đến mức 24-bit/48kHz.

Điều này có nghĩa là những loa này có thể “truyền tải” chất lượng của các bản nhạc lossless cao cấp nhất mà các dịch vụ như Apple Music (lên đến 24-bit/192kHz), Amazon Music Unlimited (lên đến 24-bit/192kHz) và các dịch vụ khác cung cấp, tuy nhiên sẽ không xử lý chúng ở sample rate thấp hơn là 48kHz.

Dolby Atmos có giống với lossless không?

“Dolby Atmos” và “lossless” đều là những thuật ngữ trending trong thế giới streaming nhạc hiện nay, nhưng chúng hoàn toàn khác nhau.

• Lossless: Thuật ngữ này đề cập đến độ phân giải của tệp âm thanh kỹ thuật số và lượng dữ liệu bị mất (không bị mất) trong quá trình nén. Nói cách khác, lossless đảm bảo chất lượng âm thanh gốc được giữ nguyên vẹn, không bị giảm sút do nén.
• Dolby Atmos: Đây là công nghệ âm thanh vòm 3D mang tính đắm chìm. Khi một bản nhạc được xử lý với Dolby Atmos và phát qua loa (soundbar hoặc hệ thống âm thanh vòm), công nghệ này sẽ tạo ra hiệu ứng âm thanh đa chiều, đánh lừa não bộ bạn như thể âm thanh đang đến từ mọi phía xung quanh.

Mặc dù khác nhau, bạn hoàn toàn có thể tận hưởng cả hai cùng lúc! Các bản nhạc lossless cũng có thể tương thích với Dolby Atmos. Tệp âm thanh Dolby Atmos có thể được mã hóa ở mức cao đến 24-bit/192kHz, mang lại chất lượng âm thanh chi tiết và trải nghiệm đa chiều sống động, cho trải nghiệm thú vị hơn, theo trải nghiệm cá nhân thì từ “thú vị” là chính xác nhất chứ không phải là hay hơn.

Có nên đăng ký dịch vụ streaming lossless không?

Chỉ khi bạn chắc chắn rằng mình nghe được sự khác biệt thì mới nên. Hầu hết các nền tảng cho bạn free tháng đầu trải nghiệm, nghe không thích nhớ unsubscribe để khỏi bị trừ tiền thẻ. Mình thì rất thích Apple Music và Tidal.

Sự thật là, phần lớn mọi người không thực sự nghe ra sự khác biệt giữa một file MP3 thông thường và một file FLAC hoặc ALAC lossless. Thêm vào đó, để tận hưởng chất lượng âm thanh tốt hơn mà một bản nhạc lossless mang lại, bạn cần có các thiết bị phù hợp để hỗ trợ, chẳng hạn như loa, tai nghe, DAC và thiết bị streaming thích hợp.

Để tận dụng tối đa một dịch vụ streaming lossless, bạn cần streaming từ một thiết bị có hỗ trợ các track lossless cụ thể của dịch vụ đó. Ví dụ, nếu bạn dùng iPhone hoặc Mac, chỉ có một vài dịch vụ streaming hỗ trợ ALAC (codec lossless của Apple), như Tidal HiFi và Qobuz (và Apple Music sẽ có sắp tới).
Ngoài ra, nếu bạn thường nghe nhạc bằng tai nghe/earphone không dây như AirPods (không thể phát lossless thực), thì khả năng cao bạn sẽ không trải nghiệm được trọn vẹn chất lượng của dịch vụ streaming lossless.

Tóm lại:

• Hãy kiểm tra kỹ xem mình có nghe được sự khác biệt trước khi đăng ký dịch vụ lossless.
• Đảm bảo bạn có thiết bị phù hợp để hỗ trợ chất lượng âm thanh cao hơn.
• Chọn dịch vụ streaming tương thích với thiết bị của bạn.
• Kết nối Bluetooth không phù hợp để trải nghiệm đầy đủ âm thanh lossless.

Nguồn: Audio Tinhte